[tm_pb_section admin_label=”section” background_image=”http://etxalar.eus/wp-content/uploads/2018/12/goiburua_usategiak.jpg” transparent_background=”on” allow_player_pause=”off” inner_shadow=”off” parallax=”off” parallax_method=”off” custom_padding=”40px|||” padding_mobile=”off” make_fullwidth=”off” use_custom_width=”off” width_unit=”on” make_equal=”off” use_custom_gutter=”off”][tm_pb_row admin_label=”row”][tm_pb_column type=”4_4″][tm_pb_text admin_label=”Usat. historia goiburua” text_orientation=”left” use_border_color=”off” border_color=”#ffffff” border_style=”solid”]
USATEGIAK
– Historia
[/tm_pb_text][/tm_pb_column][/tm_pb_row][/tm_pb_section][tm_pb_section admin_label=”Section” fullwidth=”off” specialty=”off” transparent_background=”on” allow_player_pause=”off” inner_shadow=”off” parallax=”off” parallax_method=”off” custom_padding=”20px||20px|” padding_mobile=”off” make_fullwidth=”off” use_custom_width=”off” width_unit=”on” make_equal=”off” use_custom_gutter=”off”][tm_pb_row admin_label=”Row”][tm_pb_column type=”4_4″][tm_pb_text admin_label=”Historia Usat. t1″ text_orientation=”justified” use_border_color=”off” border_color=”#ffffff” border_style=”solid”]
Usategietako Historia
Usategiak noiz sortu ziren konfirmatzen duen agiri edo idatzirik ez da existitzen. Usategiei buruz agertzen den lehen aipamena 1378. urtekoa da eta Iruñeko Kontu Ganbaran dago. Honetaz aparte, 1487. urteko aipamen bat ageri da Etxalarko usategiei buruzkoa ere, Iruñeko apezpikutegiko auzi paperetan. Ehiza modalitate honi buruzko informazio agertzen den urteetatik, gaur egun arte, beti bertako jabeak, Gaztelua etxea eta Sarako herria izan dira.
[/tm_pb_text][/tm_pb_column][/tm_pb_row][tm_pb_row admin_label=”Row”][tm_pb_column type=”1_2″][tm_pb_text admin_label=”Historia usta t2″ text_orientation=”justified” use_border_color=”off” border_color=”#ffffff” border_style=”solid”]
Hauen aipamenak 300 urte baino zaharragoko idatzietan agertzen dira. 1812. urtetik aurrera Iguzkiagerrea etxea gehitu zitzaien Petrisantzena etxeari Elutsa sarearen eskubidea eta jabegoa erosi ondoren, horrek berarekin zekarren lur, tresneria eta abarrekin.
Mendeetan zehar bere kokapen bereziak, (Etxalar eta Sarako herrien arteko mugan daude), hainbat tira bira sortu ditu, usazaleek bertan ehizatzeko, urtero baimena lortu beharra baitzeukaten. Beste alde, Frantzia eta Espainia elkar arteko gerran izan ezik, bertze gerrate guztietan, Karlistena, bi gerra mundialetan eta zibilean, sareekin ehizatzen jarraitu zen.
[/tm_pb_text][/tm_pb_column][tm_pb_column type=”1_2″][tm_pb_image admin_label=”Historia Usat. Arg1″ src=”http://etxalar.eus/wp-content/uploads/2018/12/Usatitak_sareak.jpg” show_in_lightbox=”off” url_new_window=”off” use_overlay=”off” animation=”off” sticky=”off” align=”center” force_fullwidth=”off” always_center_on_mobile=”on” use_border_color=”off” border_color=”#ffffff” border_style=”solid”] [/tm_pb_image][/tm_pb_column][/tm_pb_row][tm_pb_row admin_label=”Row” make_fullwidth=”off” use_custom_width=”off” use_grid_padding=”on” width_unit=”on” padding_mobile=”off” allow_player_pause=”off” parallax=”off” parallax_method=”off” make_equal=”off” parallax_1=”off” parallax_method_1=”off” parallax_2=”off” parallax_method_2=”off” column_padding_mobile=”on” padding_top_2=”100px” background_image=”http://etxalar.eus/wp-content/uploads/2019/11/Usategiak-zuri-beltzean-2018-xuria.jpg” custom_padding=”20px||20px|”][tm_pb_column type=”1_2″][tm_pb_text admin_label=”Atalez atal” text_orientation=”center” use_border_color=”off” border_color=”#ffffff” border_style=”solid”]
Usategiak atalez atal…
[/tm_pb_text][tm_pb_toggle admin_label=”Historia sareak” title=”Sareak” open=”off” use_border_color=”off” border_color=”#ffffff” border_style=”solid”]
XIX. mendeko usategiari buruzko lehen idatzietan agertzen den bezala, garai haietan lau sare bakarrik jartzen ziren. Hauen jabeak Etxalartarrak eta Sarako herria ziren. Sarako herriak Errege edo Frantses gobernua ordezkatzen zuen eta beraien sareak Kalamua eta Monua ziren. Etxalarkoen aldetik bi etxe bereizten ziren, batetik Iguzkiagerrea etxea Elutsa sarearen jabea zena eta bertzetik Gaztelukoak, Miarra sarearen jabeak. XIX. mende bukaeratik aitzinera, Sarako herriak, bere sareak errentan jarri zituen. 1869an bosgarren sarea jarri zen; Fortuna izenekoa. Eta beranduago, 1920aren inguruan Lakaina izenekoa. Lehen, sareak, usategieta bertan egiten ziren Frantziatik eta Donostiatik ekarritako hariarekin eta hauen iraupena 8 eta 10 urte bitarteko izaten zen, konponketak eginda. Gaur egungoak berriz 10 bat urte jasan dezakete eta konponduta, urte batzuk gehiago ere.
[/tm_pb_toggle][tm_pb_toggle admin_label=”Historia ehiza kontuak” title=”Ehiza kontuak” open=”off” use_border_color=”off” border_color=”#ffffff” border_style=”solid”]
[/tm_pb_toggle][tm_pb_toggle admin_label=”Historia Salmenta” title=”Salmenta” open=”off” use_border_color=”off” border_color=”#ffffff” border_style=”solid”]
[/tm_pb_toggle][tm_pb_toggle admin_label=”Historia Eskopetak” title=”Eskopetak” open=”off” use_border_color=”off” border_color=”#ffffff” border_style=”solid”]
[/tm_pb_toggle][/tm_pb_column][tm_pb_column type=”1_2″][tm_pb_toggle admin_label=”Historia trepak” title=”Trepak” open=”off” use_border_color=”off” border_color=”#ffffff” border_style=”solid”]
XIX. mendeko trapen kokapena gaur egundokoarekin konparatuz, ordukoa, askoz ere zabalagoa zen nolabait erranda, trapen artean osatzen zuten inbutu naturala, gaur egunekoa baino handiago zen (2 km-ko zabalera) 11 trapa edo ehiza lekuz osatua zegoen eta. Hauetako hiru, Abat-arri, Domikua eta Arrikua, 1971. urtean kendu zituzten, hauen atze-aldean den Gaztainlepoa, ehiztariez bete zenean. Orain leku honetan iparraldeko ehiztariak jartzen dira. Segidan garai haietan usazaleak erabiltzen zituzten trapa eta ehiza-lekuak:
- Abat-arri: Turuta eta txatarraz lan egiten zen
- Domikua: Txatarraz
- Arrikua: Txatarraz
- Larrekua: Korneta eta txatarrez
- Idoikua: Txatarra eta makilaz
- Belata: Txatarra eta makilaz
- Trapa: Korneta eta makilaz
- Trapagibela: Makilaz
- Haritzeko trapa:
- Gibel trapa: Makilaz
Trapa eta ehiza lekuen kokapena lehen. Denetara garai haietan 13 usazale egiten zuten lan; 4 pertsona sareetan, 3 trepetan goituak eta bertze 6ak ehiza lekuetan bananduak.
[/tm_pb_toggle][tm_pb_toggle admin_label=”Historia errentak” title=”Errentak” open=”off” use_border_color=”off” border_color=”#ffffff” border_style=”solid”]
[/tm_pb_toggle][tm_pb_toggle admin_label=”Historia Herria” title=”Herria” open=”off” use_border_color=”off” border_color=”#ffffff” border_style=”solid”]
[/tm_pb_toggle][/tm_pb_column][/tm_pb_row][tm_pb_row admin_label=”Row”][tm_pb_column type=”4_4″][tm_pb_image admin_label=”Usategiak panoramika” src=”http://etxalar.eus/wp-content/uploads/2019/11/Usategiak-2018-17.jpg” show_in_lightbox=”off” url_new_window=”off” use_overlay=”off” animation=”off” sticky=”off” align=”center” force_fullwidth=”off” always_center_on_mobile=”on” use_border_color=”off” border_color=”#ffffff” border_style=”solid”] [/tm_pb_image][/tm_pb_column][/tm_pb_row][/tm_pb_section]